Jan MATEJKO

Jan Matejko, malarz historyczny o ambicjach historiozofa, portrecista, projektant polichromii i witraży, pedagog, starożytnik, znawca i zbieracz zabytków kultury materialnej. W latach 1851-1858 kształcił się w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, najpierw pod kierunkiem Wojciecha K. Stattlera, następnie – W. Łuszczkiewicza i F. Szynalewskiego, a w 1859, po uzyskaniu stypendium – przez niecałe dwa semestry i bez entuzjazmu w Akademii Monachijskiej u Hermana Anschütza. Od 1873 aż do ustąpienia w 1890 był dyrektorem swej macierzystej uczelni, ale nie wychował uczniów, którzy podążyliby jego szczególną drogą artystyczną. Praktycznie całe swoje życie – jeśli nie liczyć krótkich na ogół podróży, związanych zwykle z wystawami jego prac – spędził w Krakowie. Jego oeuvre składa się na szczególną syntezę dziejów ojczystych, której wpływ na zbiorową świadomość Polaków – również ze względu na specyfikę, by nie powiedzieć: mistykę recepcji – dorównał trwałością i siłą wieszczej poezji romantycznej.
Oferowany rysunek, stosunkowo wczesny, ale prezentujący już wszystkie istotne cechy dojrzałej maniery Matejki, jest wedle wszelkiego prawdopodobieństwa jednym z nielicznych zachowanych studiów, powstałych w związku z pracą nad zaginionym dziś płótnem Jan Kazimierz na Bielanach, ukończonym w 1861. Stanowi zarazem dobry przykład typowego dla pragmatyki warsztatowej artysty studium układu pojedynczej (w tym wypadku centralnej, a zarazam tytułowej) postaci (w ahistorycznym stroju, który ostatecznie został naturalnie zmieniony) do zamierzonego obrazu z czasów, kiedy artysta nie uzależnił się jeszcze skrajnie od pośrednictwa ukostiumowanego modela.