Stanisław Ignacy Witkiewicz WITKACY

Pastel, szary papier; 66,7 x 47,7 cm (w świetle passe-partout)
sygn. l. d.: Witkacy ))) [19] 33 / II (T 1/2 C) / NP / NP

Portret przedstawia ciasno skadrowana głowę męską o nieco rozmytych rysach twarzy i dużych, wyrazistych niebieskich oczach. Mimo szkicowości portretu daje się w nim rozpoznać charakterystyczną twarz zaprzyjaźnionego z Witkacym filozofa, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego, Jana Leszczyńskiego.
Wyraz twarzy modela oraz chwiejny, niemal trudny do odczytania zapis sygnatury artysty sugerują, że portret wykonany był nie podczas seansu portretowego, lecz w trakcie spotkania towarzyskiego połączonego z konsumpcją sporej ilości alkoholu. Potwierdza to zresztą adnotacja o typie portretu “T 1/2 C” – w tej konwencji Witkacy wykonywał portrety według założeń swojej teorii Czystej Formy (bardziej “artystyczne” od innych typów), wyłącznie dla przyjaciół, na ogół po spożyciu alkoholu, ewentualnie zażyciu jakiegoś narkotyku. Były one przeważnie w różnym stopniu zdeformowane, ale zawsze niezwykle efektowne. Omawiany portret profesora Leszczyńskiego jest również dość niezwykły – ciemny, niemal mroczny, za to umieszczony na jasnożółtym tle i podkreślony świetlistym konturem. Zapis “1/2 C” zamiast samego C oznacza, że Witkacy uznał swe dzieło za “połowiczne” dzieło Czystej Formy, być może obaj panowie zdążyli już częściowo wytrzeźwieć, czemu zresztą zawdzięczamy rozpoznawalność modela.
Portret pochodzi z kolekcji samego Jana Leszczyńskiego, w latach 1961-91 był w depozycie w Muzeum Narodowym w Krakowie (nr N. D. 5216).

Literatura:
Stanisław Ignacy Witkiewicz 1885-1939. Katalog dzieł malarskich, oprac. Irena Jakimowicz przy współpracy Anny Żakiewicz, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1990, poz. kat. 1725