Stanisław Ignacy Witkiewicz WITKACY

Pastel na papierze jasnobrązowym; 64,5 x 47,5 cm
(w świetle passe-partout)
sygn. p.d.: 1926 X / Ign Witkiewicz / T.B [w kółku]

[Ekspertyza Anny Żakiewicz]
Portret przedstawia gładko uczesanego mężczyznę w średnim wieku, w żółtych binoklach, o lekko siwiejących wąsach, ubranego w łososiową marynarkę o szerokich klapach, kamizelkę w tym samym kolorze i jasnoróżową koszulę z czarną muszką. Twarz ujęta jest werystycznie, ubiór modela bardziej szkicowo, marynarka obwiedziona jest cienkim czarnym konturem.
Postać mężczyzny ujętego w popiersiu umieszczona jest na niezwykle barwnym tle, gdzie ostra czerwień silnie kontrastuje z jaskrawą zielenią oraz dwoma odcieniami błękitu. Być może, jest to barwna draperia, na co wskazują ornamentalne wzory. Niemniej, użyty zestaw kolorów jest bardzo charakterystyczny dla dzieł malarskich Witkacego z pierwszej połowy lat dwudziestych, w których dominuje ostry kontrast barw dopełniających, zwłaszcza czerwieni i zieleni. Było to zgodne z teorią Czystej Formy opublikowaną przez Witkacego w 1919 r. pt. Nowe formy w malarstwie i wynikające stąd nieporozumienia. Wprawdzie omawiany portret powstał w 1926 r., a więc rok po porzuceniu przez artystę malarstwa olejnego i poświęceniu się wyłącznie twórczości Firmy Portretowej według zasad sformułowanego w 1925 r. Regulaminu, Witkacy jednak miał zwyczaj powracać często do używanych przezeń wcześniej motywów i chwytów artystycznych, a nawiązanie kolorystyczne w tle portretu do wcześniejszych obrazów jest niezwykle interesujące.
Jak wynika z adnotacji przy sygnaturze artysty, portret należy do typu B, a więc – według w/w Regulaminu – “Charakterystyczny, jednak bez cienia karykatury (…) Stosunek do modela obiektywny.” Jest to zgodne z konwencją, w której portret został wykonany.
Nie jest wykluczone, że portret pochodzi z kolekcji rodzinnej zaprzyjaźnionego z Witkacym lekarza, Marcelego Staroniewicza. Być może, uczestniczył nawet w wystawie obrazów i Firmy Portretowej “S. I. Witkiewicz”, która odbyła się w poznańskim Salonie Wielkopolskiego Związku Artystów Plastyków w okresie od 23 czerwca do 22 lipca 1929 r.