Stanisław Ignacy Witkiewicz WITKACY

Pastel, papier beżowy; 62,7 x 48,3 cm (w świetle oprawy)
sygn. u dołu: Ign Witkiewicz 1938 (T.B) 2/IX NP 2/3

Portret przedstawia ciemnooką kobietę o ciemnych zaczesanych do tyłu włosach z przedziałkiem pośrodku i loczkach po bokach, w brązowawej sukni (lub bluzce) w biało-czerwone cętki, ujęta w popiersiu, niemal frontalnie, lekko zwróconą w swoją prawą stronę. W wycięciu sukni widoczny jest krótki sznurek białych koralików, w lewym uchu – kolczyk.
Jak wiemy z adnotacji przy sygnaturze artysty (T. B), portret wykonany jest w typie B – wg Regulaminu stworzonej przez Witkacego w 1925 r. jednoosobowej Firmy Portretowej “S. I. Witkiewicz” – “charakterystycznym, jednak bez cienia karykatury (…) stosunek do modela obiektywny”. Nie wykluczało to “ładności” w portretach kobiecych. W tym typie powstawała większość dzieł Firmy, zgodnie zresztą z wymogami klientów, a także pewną ostrożnością artysty, który nie chciał narażać się mniej sobie znanym osobom zbyt śmiałym ich traktowaniem.
Portret kobiecy z 2 września 1938 r. jest więc typowym przykładem portretu wykonanego w tej konwencji – werystycznie dokładny, zwłaszcza w opracowaniu twarzy, bardziej szkicowy w partii ubioru. Dość niezwykłe jest tło portretu – zarysowane ciemnymi smugami z nieregularną, jasną “aureolą” wokół głowy. Zabieg ten nadaje portretowi i samej modelce lekko metafizyczny charakter pojawiający się niekiedy w późnych dziełach artysty, tj. w drugiej połowie lat trzydziestych, kiedy to rysował już niewiele portretów, a jego głównym zajęciem była filozofia.
Portret nie był dotąd publikowany, jest on jednak z całą pewnością autentycznym dziełem Witkacego.